2. Klimaatmitigatie -en adaptatie

Doel: Leerlingen krijgen inzicht in  het verschil tussen klimaatverandering aanpakken en je aanpassen aan de gevolgen, met voorbeelden uit de praktijk.

Wat is wat ?

Klimaatverandering is een feit. De temperaturen stijgen, het weer wordt extremer en de zeespiegel klimt jaar na jaar. De vraag is dus niet alleen wat is er aan de hand, maar vooral: wat kunnen we eraan doen?

Er zijn twee grote strategieën om met klimaatverandering om te gaan: klimaatmitigatie en klimaatadaptatie.

Klimaatmitigatie 

= we proberen de klimaatopwarming  te beperken door minder broeikasgassen uit te stoten, of door CO₂ op te vangen en op te slaan.

De aarde warmt op, daar is geen twijfel meer over. De belangrijkste oorzaak? De uitstoot van broeikasgassen, vooral afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen. Willen we de klimaatdoelen halen – zoals de opwarming beperken tot 1,5 °C – dan moeten we onze uitstoot drastisch terugdringen, en dat binnen enkele decennia.

Zowel technologische oplossingen (zoals hernieuwbare energie, CO₂-opslag, …) als gedragsverandering (zoals minder energieverbruik of andere voedingsgewoonten) spelen hierbij een sleutelrol.

Volgens het IPCC liggen de grootste winsten bij twee grote bronnen van uitstoot:

  • Energieproductie (goed voor 75% van de wereldwijde uitstoot)

  • Landgebruik en landbouw (samen goed voor 20%)

De uitdaging is groot, maar haalbaar. Het vraagt om een brede transitie: in onze industrie, ons transport, onze gebouwen, onze voeding én onze energievoorziening. Alleen zo kunnen we de opwarming afremmen — of liever: beperken tot wat nog leefbaar is.

Voorbeelden van klimaatmigitatie

 

Benieuwd hoe we de opwarming kunnen afremmen?

Klik op de afbeeldingen om meer te ontdekken over de maatregelen die helpen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Lees ook zeker de tekst in je handboek.

Overschakelen naar hernieuwbare energie

Energie besparen (wonen, zuinige apparaten )

Openbaar vervoer, elektrisch rijden of fietsen

Koolstofopslag (bebossing)

Carbon capture and storage (CCS)

Kernenergie - doen of niet doen ?

 

De aanpak zal het meest effectief in sectoren die de grootste uitstoot veroorzaken, zoals industrie, landbouw en vooral energieproductie.

Op de website van ILVO leer je hoe ook de landbouwsector stappen kan zetten in klimaatmitigatie, bijvoorbeeld door methaanuitstoot te beperken of bodems meer CO₂ te laten opslaan.

 

Kernenergie in België

Klimaatadaptatie

= ons aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering die nu al zichtbaar zijn of er sowieso aankomen. Het doel is om onze samenleving weerbaarder te maken tegen hitte, droogte, overstromingen en andere risico’s.

 

Voorbeelden van adaptatie:

  • Dijken verhogen om ons te beschermen tegen de stijgende zeespiegel

  • Waterbuffers aanleggen tegen droogte of stortregen

  • Nieuwe gewassen ontwikkelen die beter tegen hitte of droogte kunnen

  • Groene ruimte en schaduw in steden tegen hittegolven

  • Waarschuwingssystemen en evacuatieplannen bij extreme weersomstandigheden

 

Nature-based solutions gebruiken de natuur zélf als bescherming, zoals moerasgebieden die water bufferen, of bossen die wind en warmte temperen.

Ook hierover lees je meer op de website van ILVO, met concrete voorbeelden uit landbouw, stedenbouw en natuurbeheer:

 

 

🛠️ Enkele voorbeelden van aanpak

1. Singapore – slim waterbeheer

In Singapore is er weinig zoet water, en door klimaatverandering dreigt droogte. De overheid investeerde in:

  • ontziltingsinstallaties (zout water ➜ drinkbaar)

  • hergebruik van afvalwater

  • bewustmakingscampagnes over zuinig watergebruik
    ➡️ Tegen 2030 wil men 80% van de watervraag zelf opvangen en zuiveren.

2. Nederland – Ruimte voor de Rivier

Door de stijgende zeespiegel en grotere rivierdebieten (zoals de Rijn en Maas) zijn overstromingen een risico. Nederland bouwt geen hogere dijken alleen, maar:

  • verlegt de dijken zodat rivieren meer ruimte krijgen

  • creëert natuurgebieden die overstromingen opvangen
    ➡️ Dit is een voorbeeld van een nature-based solution.

3. De Zuiderdokken (Antwerpen)

De stad wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Bij de heraanleg van de Zuiderdokken werd:

  • halfdoorlatende verharding gebruikt (water kan in de bodem sijpelen)

  • wadi’s aangelegd (waterbekkens voor regenwater)

  • één grote hemelwaterput geïnstalleerd om regenwater op te vangen en hergebruiken.

Op basis van de uitstoot proberen wetenschappers te voorspellen hoe het klimaat zal veranderen. Maar dat is niet zo eenvoudig: het klimaatsysteem bevat kantelpunten — kritische drempels - tipping points. Als we die overschrijden, starten processen die niet meer te stoppen zijn en is er geen weg meer terug. Klimaatverandering is helaas geen knop die je zomaar weer kunt uitzetten.

Klik op de afbeelding hiernaast om een aantal tipping points te ontdekken die we echt moeten vermijden. 

Opdracht

Ga aan de slag met de opdracht over het IPCC en de kantelpunten in het klimaatsysteem. Neem rustig de tijd om de informatie goed te lezen en te begrijpen, zodat je de vragen correct kunt beantwoorden en begrijpt waarom wetenschappers zo bezorgd zijn over onze toekomst. Succes ! 

Beantwoord de vragen in de opdracht. Ze helpen je begrijpen hoe wetenschappers klimaatverandering opvolgen, en wat er kan gebeuren als we te laat ingrijpen.  Klik op het bookwidgets-symbool en de opdracht start automatisch.
Lukt het niet om de bookwidget hier te openen door beveiligingen op je laptop? Ga dan naar Oefeningen op Smartschool en kies daar de oefening 'Oefening 2 IPCC'.

Maak jouw eigen website met JouwWeb