2. IPCC & scenario's

Doel: Leerlingen begrijpen de rol van het IPCC en de verschillende toekomstscenario’s op basis van menselijke invloed op het klimaat.

Wat is het IPCC ?

Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) is een VN-organisatie die de wetenschappelijke kennis over klimaatverandering verzamelt en rapporteert. Het werd opgericht in 1988 door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP). Het IPCC onderzoekt niet zelf, maar verzamelt en analyseert duizenden bestaande wetenschappelijke studies over klimaatverandering. Op basis daarvan publiceert het samenvattende rapporten voor beleidsmakers, waarin de meest betrouwbare wetenschappelijke inzichten worden gebundeld.  Het doel is niet om beleid te maken, maar om overheden te informeren op basis van wetenschap, zodat zij doordachte beslissingen kunnen nemen.

 

Werking en rapporten

  • Het IPCC hanteert een streng peer-reviewproces:
    • Elke stelling wordt gebaseerd op duizenden studies. 
    • Duizenden wetenschappers wereldwijd werken samen, meestal onbetaald. 
    • Overheden mogen commentaar geven, maar de wetenschappers beslissen over de inhoud.

  • Om de 6 à 7 jaar publiceert het IPCC een groot klimaatrapport, het Assessment Report (AR).
    Het laatste is AR6 (2021–2023), bestaande uit drie delen:

    1. Fysische basis: over temperatuurstijging, CO₂-concentraties, klimaatmodellen.

    2. Gevolgen en kwetsbaarheid: over impact op ecosystemen, mensen, voedselvoorziening.

    3. Oplossingen en mitigatie: over emissiereductie, technologie, klimaatbeleid.

  • Daarnaast brengt het IPCC speciale rapporten uit over specifieke thema’s zoals:

    • De opwarming van 1,5 °C (2018)

    • Oceanen en cryosfeer (2019)

    • Landgebruik en klimaat (2019)

Het IPCC is de meest gezaghebbende bron ter wereld over klimaatwetenschap.

Ter info (niet verplicht): als je op de afbeelding hiernaast klikt, ken je het volledig rapport raadplegen.

Vijf scenario's

Het IPCC werkt met zogenaamde SSP-scenario’s (‘Shared Socioeconomic Pathways’) om te voorspellen hoe de wereld kan evolueren tegen 2100. Ze combineren economische groei, energiegebruik, bevolkingsgroei en beleid.

Er zijn vijf scenario's:

SSP Beschrijving Verwachte opwarming (°C)
SSP1 - 1.9 Meest optimistische scenario netto nulemissies bereikt tegen 2050 (even veel broeikasgassen uitstoten als er opgenomen worden=> Duurzame toekomst, snel beleid < 1,5°C
SSP1 - 2.6 Dit scenario is iets minder optimistisch: netto nuluitstoot na 2050 dus grotere gevolgen van de klimaatverandering. => hernieuwbare energie +/- 2°C
SSP2 - 4.5 Middenweg, geen sterke keuzes => pas na 2100 een netto-nuluitstoot. +/- 2,5-3°C
SSP3 - 7.0 Grote ongelijkheid, weinig beleid => Huidige uitstoot van CO2 verdubbelt tegen 2100. +/- 4°C
SSP5 - 8.5 Economische groei op fossiele brandstoffen => het meest extreme scenario. Huidige uitstoot van CO2 verdubbelt tegen 2050. Proberen te vermijden ! > 4,5°C

 

Onderstaande figuur geeft de toekomstige jaarlijkse uitstoot van CO2 (links) en andere broeikasgassen (rechts), uitgedrukt in vijf mogelijke scenario’s. Dit zijn géén voorspellingen, maar modellen met aannames. Ze tonen wat er kán gebeuren afhankelijk van de keuzes die we vandaag maken.

Tipping points

Op basis van de uitstoot proberen wetenschappers te voorspellen hoe het klimaat zal veranderen. Maar dat is niet zo eenvoudig: het klimaatsysteem bevat kantelpunten — kritische drempels - tipping points. Als we die overschrijden, starten processen die niet meer te stoppen zijn en is er geen weg meer terug. Klimaatverandering is helaas geen knop die je zomaar weer kunt uitzetten.

Klik op de afbeelding hiernaast om een aantal tipping points te ontdekken die we echt moeten vermijden. 

Opdracht

Ga aan de slag met de opdracht over het IPCC en de kantelpunten in het klimaatsysteem. Neem rustig de tijd om de informatie goed te lezen en te begrijpen, zodat je de vragen correct kunt beantwoorden en begrijpt waarom wetenschappers zo bezorgd zijn over onze toekomst. Succes ! 

Beantwoord de vragen in de opdracht. Ze helpen je begrijpen hoe wetenschappers klimaatverandering opvolgen, en wat er kan gebeuren als we te laat ingrijpen.  Klik op het bookwidgets-symbool en de opdracht start automatisch.
Lukt het niet om de bookwidget hier te openen door beveiligingen op je laptop? Ga dan naar Oefeningen op Smartschool en kies daar de oefening 'Oefening 2 IPCC'.