2. Klimaatmitigatie -en adaptatie

Doel: Leerlingen krijgen inzicht in  het verschil tussen klimaatverandering aanpakken en je aanpassen aan de gevolgen, met voorbeelden uit de praktijk.

Wat is wat ?

Klimaatverandering is een feit. De temperaturen stijgen, het weer wordt extremer en de zeespiegel klimt jaar na jaar. De vraag is dus niet alleen wat is er aan de hand, maar vooral: wat kunnen we eraan doen?

Er zijn twee grote strategieën om met klimaatverandering om te gaan: klimaatmitigatie en klimaatadaptatie.

Klimaatmitigatie 

= we proberen de klimaatopwarming  te beperken door minder broeikasgassen uit te stoten, of door CO₂ op te vangen en op te slaan.

De aarde warmt op, daar is geen twijfel meer over. De belangrijkste oorzaak? De uitstoot van broeikasgassen, vooral afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen. Willen we de klimaatdoelen halen – zoals de opwarming beperken tot 1,5 °C – dan moeten we onze uitstoot drastisch terugdringen, en dat binnen enkele decennia.

Zowel technologische oplossingen (zoals hernieuwbare energie, CO₂-opslag, …) als gedragsverandering (zoals minder energieverbruik of andere voedingsgewoonten) spelen hierbij een sleutelrol.

Volgens het IPCC liggen de grootste winsten bij twee grote bronnen van uitstoot:

  • Energieproductie (goed voor 75% van de wereldwijde uitstoot)

  • Landgebruik en landbouw (samen goed voor 20%)

De uitdaging is groot, maar haalbaar. Het vraagt om een brede transitie: in onze industrie, ons transport, onze gebouwen, onze voeding én onze energievoorziening. Alleen zo kunnen we de opwarming afremmen — of liever: beperken tot wat nog leefbaar is.

Voorbeelden van klimaatmigitatie

 

Benieuwd hoe we de opwarming kunnen afremmen?

Klik op de afbeeldingen om meer te ontdekken over de maatregelen die helpen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Lees ook zeker de tekst in je handboek.

Overschakelen naar hernieuwbare energie

Energie besparen (wonen, zuinige apparaten )

Openbaar vervoer, elektrisch rijden of fietsen

Koolstofopslag (bebossing)

Carbon capture and storage (CCS)

Kernenergie - doen of niet doen ?

 

De aanpak zal het meest effectief in sectoren die de grootste uitstoot veroorzaken, zoals industrie, landbouw en vooral energieproductie.

 

Kernenergie in België

Oefening interactieve kaart  hernieuwbare energie

 

Elektricity maps geeft een realtime beeld van ons energieverbruik en onze uitstoot van koolstof. Klik op de kaart en beantwoord aan de hand van deze app de vragen voor België.

Deze oefening staat op punten, maar is geen examenleerstof.

Indien de link niet rechtstreeks werkt, vind je de oefening ook op smartschool bij Oefeningen => Elektricity maps

 

Oefening interactieve kaart koolstofopslag (bebossing)

DEZE OEFENING HOEF JE NIET TE MAKEN OM WAT TIJD UIT TE SPAREN !

Code die je nodig hebt om oefening 5 te openen is = MI6AD3

In deze oefening ga je zelf aan de slag met de GIS-viewer van Global Forest Watch, een interactieve kaarttool die toont waar ter wereld bos verdwijnt, bijkomt en waarom dat gebeurt. Zo krijg je inzicht in de link tussen bosbeheer en klimaatverandering.

 Klik op de kaart en volg de instructies, activeer de juiste kaartlagen, en beantwoord de vragen met behulp van de analysetool. Ook deze oefening staat op punten, maar is geen examenleerstof.

Let wel op, om de opdracht onderaan te kunnen openen, heb je een code nodig dat je krijgt wanneer je deze oefening afgewerkt hebt.

Indien de link niet rechtstreeks werkt, vind je de oefening ook op smartschool bij Oefeningen => Koolstofopslag bebossing

Klimaatadaptatie

= ons aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering die nu al zichtbaar zijn of er sowieso aankomen. Het doel is om onze samenleving weerbaarder te maken tegen hitte, droogte, overstromingen en andere risico’s.

 

Voorbeelden van adaptatie:

  • Dijken verhogen om ons te beschermen tegen de stijgende zeespiegel

  • Waterbuffers aanleggen tegen droogte of stortregen

  • Nieuwe gewassen ontwikkelen die beter tegen hitte of droogte kunnen

  • Groene ruimte en schaduw in steden tegen hittegolven

  • Waarschuwingssystemen en evacuatieplannen bij extreme weersomstandigheden

 

Nature-based solutions gebruiken de natuur zélf als bescherming, zoals moerasgebieden die water bufferen, of bossen die wind en warmte temperen.

Hierover kan je meer lezen op de website van ILVO, met concrete voorbeelden uit landbouw, stedenbouw en natuurbeheer:

Voorbeelden van klimaatadaptatie

Singapore – slim waterbeheer

In Singapore is er weinig zoet water, en door klimaatverandering dreigt droogte. De overheid investeerde in:

  • ontziltingsinstallaties (zout water ➜ drinkbaar)

  • hergebruik van afvalwater

  • bewustmakingscampagnes over zuinig watergebruik

Tegen 2030 wil men 80% van de watervraag zelf opvangen en zuiveren.

Nederland – Ruimte voor de Rivier

Door de stijgende zeespiegel en grotere rivierdebieten (zoals de Rijn en Maas) zijn overstromingen een risico. Nederland bouwt geen hogere dijken alleen, maar:

  • verlegt de dijken zodat rivieren meer ruimte krijgen

  • creëert natuurgebieden die overstromingen opvangen

Dit is een voorbeeld van een nature-based solution.

Als je op de afbeelding klikt krijg je hierover een uitgebreide uitleg moest je hier meer over willen lezen (niet noodzakelijk). Onderstaande link toont je een video die je beknopt een idee geeft over 'Ruimte voor de rivier'.

De Zuiderdokken in Antwerpen

Antwerpen streeft ernaar om tegen 2050 een klimaatneutrale en klimaatrobuuste stad te worden. Om dat te bereiken, zet de stad in op energiezuinige gebouwen en vervoer, hernieuwbare energie, circulair gebruik van grondstoffen en meer ruimte voor water en groen.

Een opvallend voorbeeld daarvan is de heraanleg van de Zuiderdokken, dat vroeger vooral dienstdeed als bovengrondse parkeerplaats. Dankzij de aanleg van ondergrondse parkeergarages kwam ruimte vrij voor een klimaatvriendelijke herinrichting.

Het plein werd voorzien van doorlatende en halfdoorlatende verharding, en er werden wadi’s aangelegd om regenwater op te vangen en langzaam te laten infiltreren. Daarnaast wordt regenwater van omliggende daken verzameld in een grote hemelwaterput, zodat het in droge periodes kan worden hergebruikt voor planten, straatreiniging of zelfs als drinkwater.

Kort samengevat:

  • halfdoorlatende verharding gebruikt (water kan in de bodem sijpelen)

  • wadi’s aangelegd (waterbekkens voor regenwater)

  • één grote hemelwaterput geïnstalleerd om regenwater op te vangen en hergebruiken.

Opdracht

Ga aan de slag met de opdracht over klimaatmitigatie en klimaatadaptatie. Neem rustig de tijd om de informatie goed te lezen en te begrijpen, zodat je de vragen correct kunt beantwoorden en inzicht krijgt in hoe we ons kunnen wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering én hoe we ze kunnen beperken. Succes!

Beantwoord de vragen in de opdracht. Ze helpen je het verschil begrijpen tussen mitigatie en adaptatie.
Klik op het bookwidgets-symbool en de opdracht start automatisch.
Lukt het niet om de bookwidget hier te openen door beveiligingen op je laptop? Ga dan naar Oefeningen op Smartschool en kies daar de oefening ‘Oefening 3 Klimaatmitigatie -en adaptatie’.